۲۶ مطلب در آبان ۱۳۹۷ ثبت شده است
نفی مهدویت و ستیز با این آرمان بزرگ الهی و انسانی، عوامل و ریشه های گوناگونی دارد که شناخت آن ها می تواند شیعیان را در برابر خطرِ تأثیرپذیری از شبهات دشمن، ایمن سازد و مهدی باوران را برای مقابله این هجوم فرهنگی سیاسی، آماده تر کند. برخی ریشه ها و زمینه های مهدی ستیزی عبارتند از:
۱. جهل و نادانی
در اسلام، ریشه بسیاری از مخالفت های مردم با پیامبران، نادانی آن ها دانسته شده است.
امیرالمومنین علیه السّلام فرموده است: «النّاس أعداء ما جهلوا؛ (1) مردم با آنچه نمی دانند، دشمن هستند».
تاریخ اسلام موارد فراوانی را از برخورد جاهلانه مردم غیرمسلمان و مسلمان با اسلام و اولیا آن، ثبت کرده است که از نمونه های روشن آن، برخورد خوارج با امیرالمومنین علیه السّلام است.
در مبحث مهدویت نیز گاهی نادانی و ناآگاهی از مقام امامت و صفات امام و اهداف و آرمان های موعود منتظّر، سبب دشمنی و ستیز با فرهنگ مهدویت و انتظار شده است. وقتی کسی از امام مهربانی، چهره خشن و خونریزی را در ذهن خود ترسیم کرده، ظهور او را آغاز جنگ و وحشت و ناامنی می داند، در جبهه مقابل امام قرار می گیرد.
۲. دنیاخواهی و منفعت طلبی
مهدویت جریانِ زمینه ساز عبودیت و بندگی خداست و امام مهدی علیه السّلام آن موعود الهی است که به همه ستم ها، حق کشی ها و هوس های حرام، پایان داده، به جای بی عدالتی ها، دادگری و عدالت را در رواج ایجاد خواهد داد.
بدیهی است آن ها که برای انسان و جهان، هدفی جز خور و خواب و شهوت نمی بینند با هر حقیقتی که با هدف دنیایی آن ها منافات داشته باشد، مخالفت و دشمنی می کنند.
امروز، دنیای استکبار که غرق در مادیّت و شهوات رانی است می کوشد که همگان را با همین لذات پست، از سعادت و آخرت غافل کند، تا هرچه بیشتر بر منابع مادّی زمینی مسلّط شود. و روشن است که با این دیدگاه نمی تواند جریان حاکمیّت ارزش های معنوی را که ره آورد حکومت مهدی علیه السّلام است، بپذیرد و با انواع وسائل به ستیز با فرهنگ مهدویت و انتظار می پردازد. به ویژه که دشمنان می دانند که مهدویّت، جریانی است که انسان ها را به نفی هر گونه سلطه و ظلم فرا می خواند و در همین روزگار غیبت نیز منتظران را به سوی اهداف حکومت جهانی مهدی علیه السّلام که عدالت محوری و حق طلبی است دعوت می کند.
جریان های مدّعی مهدویّت و بابیّت و ارتباط با امام زمان نیز بیشتر برای کسب شهرت و جلب منفعت به میدان ستیز با امام مهدی علیه السّلام پا می گذارند.
۳. تعصّب باطل
اسلام پیوسته انسان را به تفکر و اندیشه دعوت کرده است. قرآن نیز ارزش آدمی را به تعقّل و خردورزی او دانسته است (2) و افرادی را که به دلیل تعصّب باطل بر راه غلط نیاکانشان، پافشاری می کنند نکوهش کرده است. (3)
بخشی از دشمنی ها با جریان مهدویت، ریشه در همین خصلت زشت دارد. وهابیت که خود را به اسلام نسبت داده است با نفی سایر مذاهب اسلامی هر عقیده ای جز عقاید خود را باطل می شمارد. وهابیت با این تعصّب کور و باطل به عقاید شیعه حمله کرده، به ویژه مهدویت شیعی را تخریب و تحریف می نماید و در یک ستیز دامنه دار و آشکار در رسانه های گوناگون به دشمنی با این حقیقت قرآنی می پردازد.
۴. خودمحوری و استکبار
مستکبران عالم که به دنبال سلطه بر مستضعفان و سرنوشت آن ها هستند که با جریان مهدویت که جریان مبارزه با ظالمان و ستم گران است دشمنی می کنند و این دشمنی به دلیل خوی استکباری و روحیه ستمکاری آن هاست.
مقام معظم رهبری – مد ظله – در این باره فرموده است:
قدرت های استکباری، خواهان غفلت و خواب آلوده بودن و نیز عدم تحرک ملت ها هستند و چنین وضعی را بهشت خود می دانند؛ اما انتظار فرج، موجب می شود که انسان به وضع موجود قانع نباشد و بخواهد به وضعی بهتر دست پیدا کند. (4)
پی‌نوشت‌ها:
1. نهج البلاغه، کلمات قصار، ش ۱۷۲٫
2.سوره بقره: ۱۶۴؛ سوره یوسف: ۲؛ سوره آل عمران: ۱۹۱٫
3. سوره بقره: ۱۷۰؛ سوره مائده: ۱۰۴؛ سوره انبیاء: ۵۳٫
4. فصلنامه علمی – ترویجی انتظار موعود، ش ۲، ص ۳۸٫
منبع مقاله :
نگین آفرینش (۲) (درسنامه دوره عمومی معارف مهدویت)، مؤلفان: محمد امین بالا دستان، محمد مهدی حائری پور و مهدی یوسفیان، ناشر: انتشارات بنیاد فرهنگ حضرت مهدوی موعود، چاپ ۱۱، بهار ۱۳۹۴٫
۱. جهل و نادانی
در اسلام، ریشه بسیاری از مخالفت های مردم با پیامبران، نادانی آن ها دانسته شده است.
امیرالمومنین علیه السّلام فرموده است: «النّاس أعداء ما جهلوا؛ (1) مردم با آنچه نمی دانند، دشمن هستند».
تاریخ اسلام موارد فراوانی را از برخورد جاهلانه مردم غیرمسلمان و مسلمان با اسلام و اولیا آن، ثبت کرده است که از نمونه های روشن آن، برخورد خوارج با امیرالمومنین علیه السّلام است.
در مبحث مهدویت نیز گاهی نادانی و ناآگاهی از مقام امامت و صفات امام و اهداف و آرمان های موعود منتظّر، سبب دشمنی و ستیز با فرهنگ مهدویت و انتظار شده است. وقتی کسی از امام مهربانی، چهره خشن و خونریزی را در ذهن خود ترسیم کرده، ظهور او را آغاز جنگ و وحشت و ناامنی می داند، در جبهه مقابل امام قرار می گیرد.
۲. دنیاخواهی و منفعت طلبی
مهدویت جریانِ زمینه ساز عبودیت و بندگی خداست و امام مهدی علیه السّلام آن موعود الهی است که به همه ستم ها، حق کشی ها و هوس های حرام، پایان داده، به جای بی عدالتی ها، دادگری و عدالت را در رواج ایجاد خواهد داد.
بدیهی است آن ها که برای انسان و جهان، هدفی جز خور و خواب و شهوت نمی بینند با هر حقیقتی که با هدف دنیایی آن ها منافات داشته باشد، مخالفت و دشمنی می کنند.
امروز، دنیای استکبار که غرق در مادیّت و شهوات رانی است می کوشد که همگان را با همین لذات پست، از سعادت و آخرت غافل کند، تا هرچه بیشتر بر منابع مادّی زمینی مسلّط شود. و روشن است که با این دیدگاه نمی تواند جریان حاکمیّت ارزش های معنوی را که ره آورد حکومت مهدی علیه السّلام است، بپذیرد و با انواع وسائل به ستیز با فرهنگ مهدویت و انتظار می پردازد. به ویژه که دشمنان می دانند که مهدویّت، جریانی است که انسان ها را به نفی هر گونه سلطه و ظلم فرا می خواند و در همین روزگار غیبت نیز منتظران را به سوی اهداف حکومت جهانی مهدی علیه السّلام که عدالت محوری و حق طلبی است دعوت می کند.
جریان های مدّعی مهدویّت و بابیّت و ارتباط با امام زمان نیز بیشتر برای کسب شهرت و جلب منفعت به میدان ستیز با امام مهدی علیه السّلام پا می گذارند.
۳. تعصّب باطل
اسلام پیوسته انسان را به تفکر و اندیشه دعوت کرده است. قرآن نیز ارزش آدمی را به تعقّل و خردورزی او دانسته است (2) و افرادی را که به دلیل تعصّب باطل بر راه غلط نیاکانشان، پافشاری می کنند نکوهش کرده است. (3)
بخشی از دشمنی ها با جریان مهدویت، ریشه در همین خصلت زشت دارد. وهابیت که خود را به اسلام نسبت داده است با نفی سایر مذاهب اسلامی هر عقیده ای جز عقاید خود را باطل می شمارد. وهابیت با این تعصّب کور و باطل به عقاید شیعه حمله کرده، به ویژه مهدویت شیعی را تخریب و تحریف می نماید و در یک ستیز دامنه دار و آشکار در رسانه های گوناگون به دشمنی با این حقیقت قرآنی می پردازد.
۴. خودمحوری و استکبار
مستکبران عالم که به دنبال سلطه بر مستضعفان و سرنوشت آن ها هستند که با جریان مهدویت که جریان مبارزه با ظالمان و ستم گران است دشمنی می کنند و این دشمنی به دلیل خوی استکباری و روحیه ستمکاری آن هاست.
مقام معظم رهبری – مد ظله – در این باره فرموده است:
قدرت های استکباری، خواهان غفلت و خواب آلوده بودن و نیز عدم تحرک ملت ها هستند و چنین وضعی را بهشت خود می دانند؛ اما انتظار فرج، موجب می شود که انسان به وضع موجود قانع نباشد و بخواهد به وضعی بهتر دست پیدا کند. (4)
پی‌نوشت‌ها:
1. نهج البلاغه، کلمات قصار، ش ۱۷۲٫
2.سوره بقره: ۱۶۴؛ سوره یوسف: ۲؛ سوره آل عمران: ۱۹۱٫
3. سوره بقره: ۱۷۰؛ سوره مائده: ۱۰۴؛ سوره انبیاء: ۵۳٫
4. فصلنامه علمی – ترویجی انتظار موعود، ش ۲، ص ۳۸٫
منبع مقاله :
نگین آفرینش (۲) (درسنامه دوره عمومی معارف مهدویت)، مؤلفان: محمد امین بالا دستان، محمد مهدی حائری پور و مهدی یوسفیان، ناشر: انتشارات بنیاد فرهنگ حضرت مهدوی موعود، چاپ ۱۱، بهار ۱۳۹۴٫
انسان شرف مخلوقات به واسطۀ اراده و اختیاری که دارد میتواند مسیرخود راتعیین نماید و برای زندگی خویش هدفی معین سازد و دراین آزادی عمل لیاقت و شخصیت خود را نشان میدهد,و دراین جهان هستی تنها موجودی که دارای این چنین موقعیتی میباشد تنها انسان است و عجیب این جاست که هر راهی را که برای خود بر می گزینید منتهی درجه وسائل پیشرفت برای او مهیا میگردد گوئی جهانی آفریده شده که او در رسیدن بمقصد توفیق یابد, راستی ابر و باد ومه و خورشید و فلک درکارند تا انسان کاری انجام دهد.
در این حال اگر بدنبال علم ود انش گام بر می داشت مردی عالم میگردد و اگر در راه رضای پروردگار راهی را پیمود تا بدانجا می رسد که بجز خدا نبیند ,بنگر که تا چه حد است مقام آدمیت.
همین انسان اگر از راه منحرف گردید نه تنها خود را بیچاره وبدبخت مینماید بکله جامعه ای را به بدبختی سوق میدهد ,نه تنها خود میسوزد هزاران افراد رابه جهنم میکشاند, آنقدر ازراه دور می افتد که باهیچ وسیله ای نمی توان او را براه بازگرداند ,چنان بخواب غفلت فرو میرود که هیچ بانگ آسمان خراشی او را بیدار نمیسازد , او آزادولی آزادی خطرناک و موفقیت آمیز که در هر حال اختیار انتخاب آن با خود اوست. درست مانند مرد سرمایه داری است که میتواند با سرمایۀ خود ملتی را به اوج عظمت برساند و به سر مایه خود بیفزاید ودیگران را از سرمایه خود بهره مندگرداند و میتواند باسرمایه خویش جمعیتی را به پستی وزبونی سوق دهد.
استفاده ازسرمایۀ هستی بدست انسان است و خداوند جهان را برای او خلقت نموده و باو قدرت بهره برداری داده است« انا سخر لنا...»
همین انسان اگر از راه منحرف گردید نه تنها خود را بیچاره وبدبخت مینماید بکله جامعه ای را به بدبختی سوق میدهد ,نه تنها خود میسوزد هزاران افراد رابه جهنم میکشاند, آنقدر ازراه دور می افتد که باهیچ وسیله ای نمی توان او را براه بازگرداند ,چنان بخواب غفلت فرو میرود که هیچ بانگ آسمان خراشی او را بیدار نمیسازد , او آزادولی آزادی خطرناک و موفقیت آمیز که در هر حال اختیار انتخاب آن با خود اوست. درست مانند مرد سرمایه داری است که میتواند با سرمایۀ خود ملتی را به اوج عظمت برساند و به سر مایه خود بیفزاید ودیگران را از سرمایه خود بهره مندگرداند و میتواند باسرمایه خویش جمعیتی را به پستی وزبونی سوق دهد.
استفاده ازسرمایۀ هستی بدست انسان است و خداوند جهان را برای او خلقت نموده و باو قدرت بهره برداری داده است« انا سخر لنا...»
منبع:کتاب همه در انتظار اویند نوشته حسن سعید ص20
امروز «ظهور آگاهی» یکی از مهم ترین راه های به وجودآمدن تمنای ظهور در همهی مردم جهان است چه مردم مستضعف دنیا و چه انسان های از خود بیگانه ای که هیچگاه مزه ی زندگی واقعی را درک نکرده اند,تشنه شنیدن اوصاف عصر ظهورند. امروز وظیفه ی ما شیعیان بسیار سنگین تر از قبل است ؛زیرا تمدن غرب , از دیر باز , مردم جهان را به اسم تمدن در چاه بی هویتی و از خود بیگانگی فرو برده است و مردم بالاترین حد آرامش خود را در مصرف مشروبات الکی می دانند. هیچ معنویتی درجهان به اندازه ی «ظهور آگاه شدن» اشتیاق و امید به آینده را دردل مردم جهان بیدار نمی کند. «ظهور آگاهی» امروز بهترین وسیله برای دعوت مردم جهان به سوی ایمان است. این سلاح ,ما را در مقابل تمام دسیسه ها و نیزنگ های دشمنان اسلام, پیروز خواهد کرد. به شرط این که آن را باور مندانه برای مردم بازگو کنیم و آگاه باشیم که کار مهم وبسیار بزرگی را انجام می دهیم. حالا با هم روایات مربوط به زندگی در عصر ظهور و را مرور می کنیم واز خدای عزیز توفیق درک چنین زمانی را تمنا می کنیم.
«.. اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَیْکَ فِی دَوْلَةٍ کَرِیمَةٍ تُعِزُّ بِهَا الْإِسْلامَ وَ أَهْلَهُ وَ تُذِلُّ بِهَا النِّفَاقَ وَ أَهْلَهُ وَ تَجْعَلُنَا فِیهَا مِنَ الدُّعَاةِ إِلَى طَاعَتِکَ وَ الْقَادَةِ إِلَى سَبِیلِکَ »
بار الها , ما را دولت بخشنده ای را مشتاقیم که اسلام ومسلمین را با آن عزت و شوکت عنایت فرموده و نفاق و منافقان را به واسطه ی آن خوار گردانی و ما را درآن دولت از کسانی که مردم را به فرمانبرداری و اطاعت از توفرا می خوانند و از پیشوایانی که به راه تو هدایت می کنند, قرار دهی و به وسیله ی آن دولت, کرامت و بزرگی در دنیا و آخرت به ما بخشی.
«.. اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَیْکَ فِی دَوْلَةٍ کَرِیمَةٍ تُعِزُّ بِهَا الْإِسْلامَ وَ أَهْلَهُ وَ تُذِلُّ بِهَا النِّفَاقَ وَ أَهْلَهُ وَ تَجْعَلُنَا فِیهَا مِنَ الدُّعَاةِ إِلَى طَاعَتِکَ وَ الْقَادَةِ إِلَى سَبِیلِکَ »
بار الها , ما را دولت بخشنده ای را مشتاقیم که اسلام ومسلمین را با آن عزت و شوکت عنایت فرموده و نفاق و منافقان را به واسطه ی آن خوار گردانی و ما را درآن دولت از کسانی که مردم را به فرمانبرداری و اطاعت از توفرا می خوانند و از پیشوایانی که به راه تو هدایت می کنند, قرار دهی و به وسیله ی آن دولت, کرامت و بزرگی در دنیا و آخرت به ما بخشی.
. الغیبة طوسی
تألیف ابوجعفر محمد بن الحسن بن علی طوسی متولد 385 ه.ق و متوفی 460 ه.ق.
وی در سال 432 ه.ق و در سن 47 سالگی کتاب الشافی فی الا مامه را خلاصه کرده و در آن تعدادی سؤ ال و اشکال دربارهِ غیبت از کتاب الذخیره (سید مرتضی) را ذکر کرده و به آنها پاسخ گفته است.
شیخ طوسی در این کتاب، موضوعاتی مثل: علت غیبت حضرت، علت طولانی شدن غیبت حضرت با وجود شدّت نیاز به او، علت اینکه چرا ظهور نمی کند و چه موانعی بر سر راه ظهور آن حضرت وجود دارد؟ و... را با استناد به روایات مطرح کرده است.
وی معتقد است که گرچه علت تفصیلی غیبت برما روشن نیست اما وقتی امامت حضرت ثابت شد و دریافتیم آن حضرت از دیدگان پنهان است، خواهیم دانست که امام با وجود معصوم بودن و متعین بودن فرض امامت در او، امام پنهان و غائب نمی شود، مگر آنکه یک امر حکیمانه به او این اجازه را بدهد؛ هرچند مفصلاً آن امر را نشناسیم.
این چند کتاب که به اختصار معرفی گردید، از قدیمی ترین و معتبر ترین منابع حدیثی شیعه می باشد، از میان آن ها سه کتاب اخیر یعنی کتاب های: الغیبه نعمانی، کمال الدین صدوق و الغیبه شیخ طوسی، جزء منابع و تألیفات اولیة روائی در باب مهدویت به شمار می روند.
سایرکتاب ها
البته کتاب های ارزشمند دیگری نیز توسط بزرگان شیعه در این زمینه تدوین شده است که بسیار قابل توجه است. در این جا صرفا به عناوین و مؤلفین آنان اشاره می شود نظیر:
5. کتاب البرهان علی صحة طول عمر صاحب الزمان، تالیف محمد بن عثمان کراجکی، متوفی 449
6. کتاب رسائل فی الغیبه، تالیف شیخ مفید، متوفی413، در چهار جلد
7. کتب: رسائل المرتضی، الذخیره، الشافی فی الامامه، الفصول المختاره و المقنع فی الغیبة، تألیفات سید مرتضی، متوفی 436ه.ق.
8. کتاب اعلام الوری باعلام الهدی. تالیف امین الاسلام طبرسی متوفی 548 ه. ق، صاحب تفسیر معروف مجمع البیان.
9. کتاب بحارالانوار، جلد52 و53، تألیف مرحوم مجلسی.
از میان آثار و تألیفات معاصرین که احادیث مهدویت را جمع آوری نموده است، می توان به کتاب«منتخب الاثر» تالیف آیة الله صافی گلپایگانی و کتاب «معجم الاحادیث الامام المهدی» اشاره نمود.
این دو کتاب و نیز جلد 52 بحارالانوار، گرچه به عنوان منبع، بحساب نمی آید اما از این جهت معرفی گردید که از نظر احصا و دسته بندی روایات و استخراج منابع، تحقیقات وسیعی در آن صورت گرفته است و بسیار در این زمینه راه گشا است.
مخصوصاً کتاب اخیر«معجم احادیث الامام المهدی» که با همت جمعی از محققین زیر نظر آقای علی کورانی، تالیف شده است.
این کتاب، بزرگترین موسوعة احادیث مهدوی و جامع ترین کتاب دربارة حضرت مهدی رحمه الله است که توسط مؤسسة آل البیت در پنج جلد به چاپ رسیده است. چهار جلد نخست آن روایی است که شامل احادیث نبوی و روایات منقول از ائمه علیهم السلام است و جلد پنجم آن تفسیری است و شامل آیات مربوط به امام مهدی رحمه الله و روایات ناظر به تفسیر این آیات است. تقریبا همة آیاتی که در روایات به امام مهدی رحمه الله تفسیر و تأویل شده است در آن جمع آوری شده است. این کتاب در حقیقت یک دائرة المعارف بزرگ مهدویت است که از نظر احصاء روایات و آیات مهدویت کاملترین مجموعه محسوب می شود.
ب. کتاب شناسی مهدویت
تألیف ابوجعفر محمد بن الحسن بن علی طوسی متولد 385 ه.ق و متوفی 460 ه.ق.
وی در سال 432 ه.ق و در سن 47 سالگی کتاب الشافی فی الا مامه را خلاصه کرده و در آن تعدادی سؤ ال و اشکال دربارهِ غیبت از کتاب الذخیره (سید مرتضی) را ذکر کرده و به آنها پاسخ گفته است.
شیخ طوسی در این کتاب، موضوعاتی مثل: علت غیبت حضرت، علت طولانی شدن غیبت حضرت با وجود شدّت نیاز به او، علت اینکه چرا ظهور نمی کند و چه موانعی بر سر راه ظهور آن حضرت وجود دارد؟ و... را با استناد به روایات مطرح کرده است.
وی معتقد است که گرچه علت تفصیلی غیبت برما روشن نیست اما وقتی امامت حضرت ثابت شد و دریافتیم آن حضرت از دیدگان پنهان است، خواهیم دانست که امام با وجود معصوم بودن و متعین بودن فرض امامت در او، امام پنهان و غائب نمی شود، مگر آنکه یک امر حکیمانه به او این اجازه را بدهد؛ هرچند مفصلاً آن امر را نشناسیم.
این چند کتاب که به اختصار معرفی گردید، از قدیمی ترین و معتبر ترین منابع حدیثی شیعه می باشد، از میان آن ها سه کتاب اخیر یعنی کتاب های: الغیبه نعمانی، کمال الدین صدوق و الغیبه شیخ طوسی، جزء منابع و تألیفات اولیة روائی در باب مهدویت به شمار می روند.
سایرکتاب ها
البته کتاب های ارزشمند دیگری نیز توسط بزرگان شیعه در این زمینه تدوین شده است که بسیار قابل توجه است. در این جا صرفا به عناوین و مؤلفین آنان اشاره می شود نظیر:
5. کتاب البرهان علی صحة طول عمر صاحب الزمان، تالیف محمد بن عثمان کراجکی، متوفی 449
6. کتاب رسائل فی الغیبه، تالیف شیخ مفید، متوفی413، در چهار جلد
7. کتب: رسائل المرتضی، الذخیره، الشافی فی الامامه، الفصول المختاره و المقنع فی الغیبة، تألیفات سید مرتضی، متوفی 436ه.ق.
8. کتاب اعلام الوری باعلام الهدی. تالیف امین الاسلام طبرسی متوفی 548 ه. ق، صاحب تفسیر معروف مجمع البیان.
9. کتاب بحارالانوار، جلد52 و53، تألیف مرحوم مجلسی.
از میان آثار و تألیفات معاصرین که احادیث مهدویت را جمع آوری نموده است، می توان به کتاب«منتخب الاثر» تالیف آیة الله صافی گلپایگانی و کتاب «معجم الاحادیث الامام المهدی» اشاره نمود.
این دو کتاب و نیز جلد 52 بحارالانوار، گرچه به عنوان منبع، بحساب نمی آید اما از این جهت معرفی گردید که از نظر احصا و دسته بندی روایات و استخراج منابع، تحقیقات وسیعی در آن صورت گرفته است و بسیار در این زمینه راه گشا است.
مخصوصاً کتاب اخیر«معجم احادیث الامام المهدی» که با همت جمعی از محققین زیر نظر آقای علی کورانی، تالیف شده است.
این کتاب، بزرگترین موسوعة احادیث مهدوی و جامع ترین کتاب دربارة حضرت مهدی رحمه الله است که توسط مؤسسة آل البیت در پنج جلد به چاپ رسیده است. چهار جلد نخست آن روایی است که شامل احادیث نبوی و روایات منقول از ائمه علیهم السلام است و جلد پنجم آن تفسیری است و شامل آیات مربوط به امام مهدی رحمه الله و روایات ناظر به تفسیر این آیات است. تقریبا همة آیاتی که در روایات به امام مهدی رحمه الله تفسیر و تأویل شده است در آن جمع آوری شده است. این کتاب در حقیقت یک دائرة المعارف بزرگ مهدویت است که از نظر احصاء روایات و آیات مهدویت کاملترین مجموعه محسوب می شود.
ب. کتاب شناسی مهدویت
منظور ازکتاب شناسی، معرفی و آشنائی با برخی از تألیفات و پژوهشهای جدیدی است که در زمینة مهدویت انجام گرفته است. این نوع آثار و کتاب های جدید در باب مهدویت، با توجه به نوع رویکرد مؤلفان آن، به سه دسته تقسیم می شود: بعضی از تألیفات، بیشتر صبغة ]جنبه[ روائی دارد. در بعضی دیگر، جنبة تحلیلیِ قضیه پررنگ تر است و در برخی، هردو جنبه، مورد عنایت بوده است. در این قسمت جهت مطالعة بیشتر دانش پژوهان، صرفا به معرفی نمونه های هرکدام از این نوع آثار، می پردازیم:
دستة اول: کتاب هائی است که با رویکرد روائی، به موضوع مهدویت، پرداخته اند مانند کتاب های:
1. چشم اندازی به حکومت مهدی، تألیف: نجم الدین طبسی.
2. درانتظارققنوس،تألیف: ثامر هاشم العمیدی، مترجم: مهدی علیزاده.
3. الامام المهدی، تألیف: باقر شریف قرشی.
4. مهدی کیست(من هو المهدی)، تألیف: ابوطالب تجلیل، مترجم: جلیل تجلیل.
دستة دوم: کتاب هایی که با رویکرد تحلیلی به موضوع پرداخته اند نظیر:
1. امامت و مهدویت، تألیف صافی گلپایگانی.
2. سیمای آفتاب، تألیف: حبیب الله طاهری
3. دادگسترجهان، تألیف: ابراهیم امینی.
دستة سوم: کتاب هایی که با رویکرد تحلیلی روائی، به مباحث مهدویت پرداخته اند نظیرکتاب های:
1. خورشید مغرب، تألیف: محمد رضا حکیمی
2. عصر ظهور، تألیف: شیخ علی کورانی عاملی
3. درسنامة مهدویت، تألیف خدامراد سلیمیان
4. مهدی منتظر، تألیف: محمد جواد خراسانی
آنچه اشاره شد فقط نمونه هایی ازصدها جلد کتاب و مجموعه آثار پژوهشی جدیدی است که درحوزة مباحث مهدویت، تألیف و چاپ شده است که امروزه خوشبختانه اغلب این نوع کتاب ها با حجم انبوهی به صورت نرم افزار عرضه و به راحتی قابل استفاده است.
در شماره های بعد، سعی خواهد شد تعداد دیگر از آثار مفید و تألیفات فارسی مربوط به امام مهدی رحمه الله، حضور خوانندگان محترم مجله، معرفی و تقدیم گردد. انشاء الله.
پی نوشت
حجازى،سید جمال‌الدین، پیام امام زمان، قم، نشر مولود کعبه، چاپ چهارم، ۱۴۲۰هـ .ق، صفحه.
۲٫ حسینى، سیدحسین، یاد محبوب، تهران، نشر آفاق، چاپ اول، ۱۳۸۰، ۱۴۱ صفحه.۳٫ حیدرى، احمد،جلوه نگار،قم، انتشارات یاقوت، چاپ اول، ، ۱۱۹ صفحه.۴٫ دین‌پرور، سید جمال‌الدین، جهان‌گشای عادل، تهران، بنیاد نهج‌البلاغه، چاپ یازدهم، ۱۳۷۹، ۱۰۱ صفحه.۵٫ رحیمیان،محمدحسین، جلوه‌های نور از غدیر تا ظهور، قم، مؤسسه انتشارات دارالثقلین، چاپ اول، ۱۳۷۹، ۲۱۶ صفحه.۶٫ صالح مدرسه‌اى، فاطمه، منتظر تا صبح فردا، اصفهان، مرکز فرهنگی شهید مدرس، چاپ اول، ۱۳۷۷، ۱۴۲ صفحه.۷٫ فضلى، نادر، مهربان‌تر از یوسف، تهران، مهرآوران، چاپ اول، ۱۳۷۷، ۴۶ صفحه.۸٫ مهدی‌پور، علی‌اکبر، اوخواهد آمد، قم، انتشارات رسالت، چاپ دوازدهم،، ۲۰۷ صفحه.۹٫ موگهى، عبدالرحیم، جان جانان، قم، انتشارات شفق، ۱۴۲ صفحه.شفیعی سروستانى، ابراهیم، معرفت امام زمان(عج) و تکلیف منتظران (۲ جلدی)، تهران، موعود عصر، ۸۵۲ صفحه
رسول خدا(ص) فرمود: «خدای عزّ و جلّ در قیامت با سه کس سخن نخواهد گفت و نگاهشان نخواهد کرد و لیاقت شان نخواهد بخشید و آنان را به شکنجه ای دردناک گرفتار خواهد کرد. اول مردی که به خاطر دنیا با امامی بیعت کند، پس هر گاه خواسته اش را از دنیا به او بدهد به بیعتش وفادار بماند و گرنه دست از بیعت بردارد ...».
سلام
سولماز اسدی هستم از عاشقان و دلباختان خاندان نبوت و رسالت, آنها که آمدند و ولی تمام انسان ها شدند برای راه حق و حقیقت . همیشه در دلم علاقه وافر و ذوق بی وصفی نسبت به معارف و قانون الهی یعنی قرآن و عترت دارم و سعی می کنم در جهت آنها حرکت کنم همیشه و در همه جا سعی بر داشتن عدالت و سخن حق حتی در مورد خودم و درجهت اصلاح ام باشد و از زبان یک کودک قبول میکنم و تلاش می کنم تا هر چند سرتا پایم پیوند خورده به گناه باشد توبه کنم و باز هم گر صد بار توبه شکستی باز آیی در درگاه الهی هر چند واقعا خوب بودن خیلی سخت است, رو سفید باشم .
با این اوصاف در مسابقات معنوی و فرهنگی بسیار شرکت کردم مسابقات کتابخوانی و مسابقات شعار نویسی برای شهیدان هسته ایی و قرآنی در سطح شهر و از تلویزیون و حفظ حدیث و متن های ادبی و دلنوشته جایزه های گوناگونی برده ام .
و تماماً نوشته ها و فعالیت هایم در جهت معنویت و عجین شدن با خداوند بیش از پیش است امید وارم خداوند تمام بندگانش را غریق رحمت کند و لحظه ایی آنها را به حال خود وا مگذارد.
یکی از اصحاب امام صادق علیه السلام به نام یونس بن یعقوب روایت می‌کند:
همراه چندی از اصحاب در محضر حضرتش بودیم. امام علیه السلام به هشام بن حکم فرمودند: ماجرای مباحثه‌ات با عمرو بن عبید را تعریف کن.
هشام می‌گوید: یابن رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم، فدایتان گردم. هیبت و جلال شما به من اجازة صحبت نمی‌دهد و زبانم در مقابل شما گویا نیست.
امام علیه السلام فرمودند: هرچه از شما می‌خواهم انجام دهید.
هشام گفت: باخبر شدم که عمرو بن عبید مجلس درس و بحثى در مسجد بصره تشکیل داده و گروهى به مجلس او حاضر شده و سؤالاتى از او مىنمایند. تحمل این وضع برایم دشوار بود؛ لذا براى ملاقات و بحث با او به بصره رفتم … دو زانو در برابر او نشستم و سپس گفتم: اى مرد عالم، من شخص غریبی هستم، اجازه می‌دهید از شما چند سوال بپرسم؟
گفت: بپرس.
گفتم: آیا چشم داری؟
گفت: پسرجان، این چه سؤالى است؟! چیزی که خودت مىبینى چرا از آن سؤال مىنمائى؟
گفتم: سؤالات من از این قبیل است.
گفت: پسرجان، سؤال بنما گر چه احمقانه است.
باز پرسیدم: آیا چشم داری؟
گفت: آرى.
گفتم: با چشم خود چه کار می‌کنی؟
گفت: با چشم خود رنگ‌ها و اشیاء و افراد را مىبینم.
گفتم: آیا بینى دارى؟
گفت: بلى، بینى دارم.
گفتم: با آن چه کارى انجام می‌دهى؟
گفت: بوها را تشخیص می‌دهم.
گفتم: آیا دهان دارى؟
گفت: بلى.
گفتم: با آن چه می‌کنى؟
گفت: مزهها را با آن تشخیص می‌دهم.
گفتگوی هشام و عمرو ادامه می‌یابد تا آنجا که هشام می‌پرسد:
آیا قلب هم داری؟
گفت: بلى.
گفتم: با آن چه کاری انجام می‌دهی؟
گفت: هر چه را که با اعضاء و حواس خود احساس میکنم به وسیلة قلب است که تشخیص می‌دهم.
گفتم: آیا این اعضا و جوارح می‌توانند از قلب بی نیاز باشند؟
گفت: نه.
گفتم: چگونه با این نیروها باز محتاج به قلب هستى درحالی که همة آنها صحیح و سالمند؟
گفت: پسرم، هنگامى که اعضاء و حواس من در احساس خود تردید داشته باشند به قلب رجوع مىکنند تا به یقین قطعی برسند و تردیدی برایشان نماند.
گفتم: پس خداوند قلب را براى رفع شک و تردیدِ هر یک از حواس قرار داده است.
گفت: بلى، چنین است…
گفتم: خداوندی که نیروها و حواس تو را به خود وا نگذاشته بلکه برایشان امام و سرپرستی گمارده است که ادراکشان را تصحیح نماید و شکّشان را رفع کند، چطور ممکن است جامعه بشری و اهل ایمان را به خود واگذارد و در مواضع شک و تردید و اختلاف، امامی تعیین ننموده که با رجوع به او شک و اختلاف از میانشان برود؟!
سخن که به اینجا رسید عمرو بن عبید سکوت کرد وهیچ نگفت…
راوى می‌گوید: امام صادق علیه السلام از شنیدن سخنان هشام تبسمی کردند و فرمودند: اى هشام، این حقایق را از کجا آموختی؟
هشام گفت: ناخودآگاه بر زبانم جاری شد.
امام علیه السلام فرمودند: به خدا سوگند این حقایق در صحف ابراهیم و موسى علیه السلام آمده است.
هر مجموعه ای در عالم دارای قلب و مرکزی است که حیات تک تک اجزای مجموعه به وجود او وابسته است. به عنوان مثال ریشة یک درخت همان قلب آگاهی است که تمام اجزای درخت حیاتشان را مدیون اویند.
جهان هستی هم یک مجموعه است و باید قلبی داشته باشد.
به راستی قلب این عالم کیست؟
پیکر پرجنب وجوش جهان، مدیون کدام حقیقت است؟
کیست که به منزلة کانون عالم هستی و حساس ترین و مقدس ترین نقطة گیتی است؟
اخبار و روایات تصریح دارند که این عالم نیز نظیر هر مجموعة دیگر، محور و مرکزی دارد که به یمن او پابرجا و ثابت مانده است و او کسی نیست جز وجود مبارک امام علیه السلام.
امیرالمؤمنین علی علیه السلام می¬فرمایند:
(الامام) قُطْبُ الْوُجُودِ وَ سَمَاءُ الْجُود؛
(امام) قلب عالم و آسمان بخشندگی است.
امام یعنی افلاکی خاک نشین؛
نَحْنُ الْاَسْرارُ الْاِلهیّةُ المُوَدِّعَةُ فِی الْهَیاکِلِ الْبَشَریَّة؛
ما اسراری الهی هستیم که در کالبدهای بشری به امانت سپرده شده ایم.
امام یعنی یگانة روزگار؛
الْإِمَامُ وَاحِدُ دَهْرِهِ… لَا یُوجَدُ لَهُ مَثِیلٌ وَ لَا یَقُومُ لَهُ بَدِیلٌ؛
امام یگانة روزگار است … همتایی ندارد و جایگزینی برای او نیست.
امام یعنی فراتر از اندیشه وخیال؛
ظَاهِرُهُ أَمْرٌ لَا یُمْلَکُ وَ بَاطِنُهُ غَیْبٌ لَا یُدْرَکُ؛
ظاهرش امری دست نیافتنی و باطنش سِرّی است که قابل درک نمی‌باشد.
امام یعنی وادی حیرت عقل؛
حَارَتِ الْأَلْبَابُ وَ الْعُقُولُ وَ تَاهَتِ الْأَفْهَامُ فِیمَا أَقُولُ؛
عقل‌ها حیران و اندیشه‌ها سرگشته می‌شوند از آنچه که در شأن او گفته می‌شود.
امام یعنی فراتر از حد توصیف؛
جَلَّ مَقَامُ آلِ مُحَمَّدٍصلی الله علیه و آله و سلم عَنْ وَصْفِ الْوَاصِفِینَ؛
مقام آل محمدصلی الله علیه و آله و سلم برتر است از توصیف وصف کنندگان.
امام یعنی آیینة تمام نمای خدا؛
لَا فَرْقَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَها اِلَّا أنَّهُم عِبادُکَ؛
(خداوندا،) تفاوتی میان تو و آنها نیست مگر آن که ایشان بندگان تو هستند.
و خلاصه اینکه:
لَا تُسَمُّونَا أَرْبَاباً وَ قُولُوا فِی فَضْلِنَا مَا شِئْتُم؛
ما را خدا نخوانید، آنگاه هرچه می‌خواهید در فضیلت ما بگویید.
امروز قلب عالم هستی و امام عالم، حضرت بقیه الله الاعظم، حجّت بن الحسن المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف میباشد که در زیارتنامة آن بزرگوار می‌خوانیم:
اَلسَّلَامُ عَلَیْکَ یَا قُطْب الْعَالِم؛
سلام برتو ای قلب عالم!
اگر زمین زیر پای ما همچون گاهواره است،
اگر آسمان بر زمین فرود نمی‌آید و هستی از هم نمی‌پاشد،
اگر درختان میوه می‌دهند و چشمه‌ها جاری می‌گردند،
اگر روز و شب از پی هم می‌آیند و فصل‌ها پدیدار می‌شوند،
اگر عالم حیاتی دارد و همة موجودات روزی می‌خورند،
اگر خلقتی بر پایه عشق و عبودیت بنا گردیده،
همه و همه به خاطر وجود مبارک امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است که در روایات آمده:
بِبَقَائِهِ بَقِیَتِ الدُّنْیَا وَ بِیُمْنِهِ رُزِقَ الْوَرَى وَ بِوُجُودِهِ ثَبَتَتِ الْأَرْضُ وَ السَّمَاء؛
به خاطر حیات او دنیا برپاست و به یمن وجودش تمامی جهانیان(مؤمن و کافر) روزی می‌خورند و زمین و آسمان آرام و قرار گرفته است.
حقیقت زیبایی است اینکه پروردگار عالم، دوست و دشمن را بر سر سفرة کرامتِ حجت خویش نشانده و از نعمت‌های این جهان بهره مند نموده است.
امام صادق علیه السلام می‌فرمایند:
بِنَا أَثْمَرَتِ الْأَشْجَارُ وَ أَیْنَعَتِ الثِّمَارُ وَ جَرَتِ الْأَنْهَارُ وَ بِنَا أَنْزَلَ غَیْثَ السَّمَاءِ وَ نَبَتَ عُشْبُ الْأَرْضِ؛
تنها به یمن وجود ماست که درختان میوه می‌دهند و میوه‌ها به ثمر می‌رسند و رودها روان می‌گردند و از آسمان باران می‌بارد و از زمین گیاه می‌روید.
این نعمات و برِکات، آن قدر فراوان و فراگیر است که عموماً غفلت نموده و کمتر آنها را به چشم لطفی از سوی امام علیه السلام می‌نگریم. اگر اندکی تعقل و تأمل نماییم به گونه ای دیگر نعمت وجود امام علیه السلام را درک خواهیم کرد.
همراه چندی از اصحاب در محضر حضرتش بودیم. امام علیه السلام به هشام بن حکم فرمودند: ماجرای مباحثه‌ات با عمرو بن عبید را تعریف کن.
هشام می‌گوید: یابن رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم، فدایتان گردم. هیبت و جلال شما به من اجازة صحبت نمی‌دهد و زبانم در مقابل شما گویا نیست.
امام علیه السلام فرمودند: هرچه از شما می‌خواهم انجام دهید.
هشام گفت: باخبر شدم که عمرو بن عبید مجلس درس و بحثى در مسجد بصره تشکیل داده و گروهى به مجلس او حاضر شده و سؤالاتى از او مىنمایند. تحمل این وضع برایم دشوار بود؛ لذا براى ملاقات و بحث با او به بصره رفتم … دو زانو در برابر او نشستم و سپس گفتم: اى مرد عالم، من شخص غریبی هستم، اجازه می‌دهید از شما چند سوال بپرسم؟
گفت: بپرس.
گفتم: آیا چشم داری؟
گفت: پسرجان، این چه سؤالى است؟! چیزی که خودت مىبینى چرا از آن سؤال مىنمائى؟
گفتم: سؤالات من از این قبیل است.
گفت: پسرجان، سؤال بنما گر چه احمقانه است.
باز پرسیدم: آیا چشم داری؟
گفت: آرى.
گفتم: با چشم خود چه کار می‌کنی؟
گفت: با چشم خود رنگ‌ها و اشیاء و افراد را مىبینم.
گفتم: آیا بینى دارى؟
گفت: بلى، بینى دارم.
گفتم: با آن چه کارى انجام می‌دهى؟
گفت: بوها را تشخیص می‌دهم.
گفتم: آیا دهان دارى؟
گفت: بلى.
گفتم: با آن چه می‌کنى؟
گفت: مزهها را با آن تشخیص می‌دهم.
گفتگوی هشام و عمرو ادامه می‌یابد تا آنجا که هشام می‌پرسد:
آیا قلب هم داری؟
گفت: بلى.
گفتم: با آن چه کاری انجام می‌دهی؟
گفت: هر چه را که با اعضاء و حواس خود احساس میکنم به وسیلة قلب است که تشخیص می‌دهم.
گفتم: آیا این اعضا و جوارح می‌توانند از قلب بی نیاز باشند؟
گفت: نه.
گفتم: چگونه با این نیروها باز محتاج به قلب هستى درحالی که همة آنها صحیح و سالمند؟
گفت: پسرم، هنگامى که اعضاء و حواس من در احساس خود تردید داشته باشند به قلب رجوع مىکنند تا به یقین قطعی برسند و تردیدی برایشان نماند.
گفتم: پس خداوند قلب را براى رفع شک و تردیدِ هر یک از حواس قرار داده است.
گفت: بلى، چنین است…
گفتم: خداوندی که نیروها و حواس تو را به خود وا نگذاشته بلکه برایشان امام و سرپرستی گمارده است که ادراکشان را تصحیح نماید و شکّشان را رفع کند، چطور ممکن است جامعه بشری و اهل ایمان را به خود واگذارد و در مواضع شک و تردید و اختلاف، امامی تعیین ننموده که با رجوع به او شک و اختلاف از میانشان برود؟!
سخن که به اینجا رسید عمرو بن عبید سکوت کرد وهیچ نگفت…
راوى می‌گوید: امام صادق علیه السلام از شنیدن سخنان هشام تبسمی کردند و فرمودند: اى هشام، این حقایق را از کجا آموختی؟
هشام گفت: ناخودآگاه بر زبانم جاری شد.
امام علیه السلام فرمودند: به خدا سوگند این حقایق در صحف ابراهیم و موسى علیه السلام آمده است.
هر مجموعه ای در عالم دارای قلب و مرکزی است که حیات تک تک اجزای مجموعه به وجود او وابسته است. به عنوان مثال ریشة یک درخت همان قلب آگاهی است که تمام اجزای درخت حیاتشان را مدیون اویند.
جهان هستی هم یک مجموعه است و باید قلبی داشته باشد.
به راستی قلب این عالم کیست؟
پیکر پرجنب وجوش جهان، مدیون کدام حقیقت است؟
کیست که به منزلة کانون عالم هستی و حساس ترین و مقدس ترین نقطة گیتی است؟
اخبار و روایات تصریح دارند که این عالم نیز نظیر هر مجموعة دیگر، محور و مرکزی دارد که به یمن او پابرجا و ثابت مانده است و او کسی نیست جز وجود مبارک امام علیه السلام.
امیرالمؤمنین علی علیه السلام می¬فرمایند:
(الامام) قُطْبُ الْوُجُودِ وَ سَمَاءُ الْجُود؛
(امام) قلب عالم و آسمان بخشندگی است.
امام یعنی افلاکی خاک نشین؛
نَحْنُ الْاَسْرارُ الْاِلهیّةُ المُوَدِّعَةُ فِی الْهَیاکِلِ الْبَشَریَّة؛
ما اسراری الهی هستیم که در کالبدهای بشری به امانت سپرده شده ایم.
امام یعنی یگانة روزگار؛
الْإِمَامُ وَاحِدُ دَهْرِهِ… لَا یُوجَدُ لَهُ مَثِیلٌ وَ لَا یَقُومُ لَهُ بَدِیلٌ؛
امام یگانة روزگار است … همتایی ندارد و جایگزینی برای او نیست.
امام یعنی فراتر از اندیشه وخیال؛
ظَاهِرُهُ أَمْرٌ لَا یُمْلَکُ وَ بَاطِنُهُ غَیْبٌ لَا یُدْرَکُ؛
ظاهرش امری دست نیافتنی و باطنش سِرّی است که قابل درک نمی‌باشد.
امام یعنی وادی حیرت عقل؛
حَارَتِ الْأَلْبَابُ وَ الْعُقُولُ وَ تَاهَتِ الْأَفْهَامُ فِیمَا أَقُولُ؛
عقل‌ها حیران و اندیشه‌ها سرگشته می‌شوند از آنچه که در شأن او گفته می‌شود.
امام یعنی فراتر از حد توصیف؛
جَلَّ مَقَامُ آلِ مُحَمَّدٍصلی الله علیه و آله و سلم عَنْ وَصْفِ الْوَاصِفِینَ؛
مقام آل محمدصلی الله علیه و آله و سلم برتر است از توصیف وصف کنندگان.
امام یعنی آیینة تمام نمای خدا؛
لَا فَرْقَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَها اِلَّا أنَّهُم عِبادُکَ؛
(خداوندا،) تفاوتی میان تو و آنها نیست مگر آن که ایشان بندگان تو هستند.
و خلاصه اینکه:
لَا تُسَمُّونَا أَرْبَاباً وَ قُولُوا فِی فَضْلِنَا مَا شِئْتُم؛
ما را خدا نخوانید، آنگاه هرچه می‌خواهید در فضیلت ما بگویید.
امروز قلب عالم هستی و امام عالم، حضرت بقیه الله الاعظم، حجّت بن الحسن المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف میباشد که در زیارتنامة آن بزرگوار می‌خوانیم:
اَلسَّلَامُ عَلَیْکَ یَا قُطْب الْعَالِم؛
سلام برتو ای قلب عالم!
اگر زمین زیر پای ما همچون گاهواره است،
اگر آسمان بر زمین فرود نمی‌آید و هستی از هم نمی‌پاشد،
اگر درختان میوه می‌دهند و چشمه‌ها جاری می‌گردند،
اگر روز و شب از پی هم می‌آیند و فصل‌ها پدیدار می‌شوند،
اگر عالم حیاتی دارد و همة موجودات روزی می‌خورند،
اگر خلقتی بر پایه عشق و عبودیت بنا گردیده،
همه و همه به خاطر وجود مبارک امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است که در روایات آمده:
بِبَقَائِهِ بَقِیَتِ الدُّنْیَا وَ بِیُمْنِهِ رُزِقَ الْوَرَى وَ بِوُجُودِهِ ثَبَتَتِ الْأَرْضُ وَ السَّمَاء؛
به خاطر حیات او دنیا برپاست و به یمن وجودش تمامی جهانیان(مؤمن و کافر) روزی می‌خورند و زمین و آسمان آرام و قرار گرفته است.
حقیقت زیبایی است اینکه پروردگار عالم، دوست و دشمن را بر سر سفرة کرامتِ حجت خویش نشانده و از نعمت‌های این جهان بهره مند نموده است.
امام صادق علیه السلام می‌فرمایند:
بِنَا أَثْمَرَتِ الْأَشْجَارُ وَ أَیْنَعَتِ الثِّمَارُ وَ جَرَتِ الْأَنْهَارُ وَ بِنَا أَنْزَلَ غَیْثَ السَّمَاءِ وَ نَبَتَ عُشْبُ الْأَرْضِ؛
تنها به یمن وجود ماست که درختان میوه می‌دهند و میوه‌ها به ثمر می‌رسند و رودها روان می‌گردند و از آسمان باران می‌بارد و از زمین گیاه می‌روید.
این نعمات و برِکات، آن قدر فراوان و فراگیر است که عموماً غفلت نموده و کمتر آنها را به چشم لطفی از سوی امام علیه السلام می‌نگریم. اگر اندکی تعقل و تأمل نماییم به گونه ای دیگر نعمت وجود امام علیه السلام را درک خواهیم کرد.
منبع:کتاب مهدی نوشته محمد مهدی قائمی ص4-8
غیبت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، از ناحیه خدا و بر اساس مشیّت، حکمت و اراده او بوده است. خداوند با غیبت حجت خود، اهداف و اغراض زیر را در نظر داشته است که در طی چند پست انرا بیان می کنیم .
یکی از حکمت الهی در مسئله «غیبت حجت»، امتحان و آزمایش انسان ها – به خصوص شیعیان – است؛ یعنی، امتحان و آزمایش گروهی که ایمان محکمی ندارند تا باطنشان ظاهر شود. کسانی هم که ایمان در اعماق دل آنان ریشه دوانده، به واسطه انتظار و صبر بر شداید و ایمان به غیب، ارزش و قدرشان معلوم می گردد و به درجاتی از ثواب نایل می آیند. زراره بن اعین می گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که می فرمود: «… و هو المنتظر غیر انَّ اللهِ یُحبّ ان یمتحن الشیعه، فعند ذلک یرتاب المبطلون»؛(۱) «او منتظر است؛ اما خداوند دوست دارد شیعه را آزمایش کند؛ آن گاه معتقدان و طرفداران باطل به شک می افتند.»
جابر گوید: به امام باقر علیه السلام عرض کردم، فَرَج شما چه هنگام خواهد بود؟ فرمود: «هیهات! هیهات!: لایکونُ فَرَجُنا حتّی تُغَربلوا ثُمَّ تُغَربلوا حتی یذهب الکیدر و یبقی الصفو»؛(۲) «دور است، دور است؛ فرج ما پیش نخواهد آمد تا اینکه غربال شوید، باز غربال شوید… تا اینکه ناخالصی از بین برود و صافی باقی بماند». بر این اساس آزمایش مردم از دو جهت صورت می گیرد:
الف. چون اصل غیبت بسیار طولانی می شود، بیشتر مردم در شک و تردید می افتند و برخی در اصل ولادت و بعضی نیز در بقای آن حضرت شک می کنند.
یکی از حکمت الهی در مسئله «غیبت حجت»، امتحان و آزمایش انسان ها – به خصوص شیعیان – است؛ یعنی، امتحان و آزمایش گروهی که ایمان محکمی ندارند تا باطنشان ظاهر شود. کسانی هم که ایمان در اعماق دل آنان ریشه دوانده، به واسطه انتظار و صبر بر شداید و ایمان به غیب، ارزش و قدرشان معلوم می گردد و به درجاتی از ثواب نایل می آیند. زراره بن اعین می گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که می فرمود: «… و هو المنتظر غیر انَّ اللهِ یُحبّ ان یمتحن الشیعه، فعند ذلک یرتاب المبطلون»؛(۱) «او منتظر است؛ اما خداوند دوست دارد شیعه را آزمایش کند؛ آن گاه معتقدان و طرفداران باطل به شک می افتند.»
جابر گوید: به امام باقر علیه السلام عرض کردم، فَرَج شما چه هنگام خواهد بود؟ فرمود: «هیهات! هیهات!: لایکونُ فَرَجُنا حتّی تُغَربلوا ثُمَّ تُغَربلوا حتی یذهب الکیدر و یبقی الصفو»؛(۲) «دور است، دور است؛ فرج ما پیش نخواهد آمد تا اینکه غربال شوید، باز غربال شوید… تا اینکه ناخالصی از بین برود و صافی باقی بماند». بر این اساس آزمایش مردم از دو جهت صورت می گیرد:
الف. چون اصل غیبت بسیار طولانی می شود، بیشتر مردم در شک و تردید می افتند و برخی در اصل ولادت و بعضی نیز در بقای آن حضرت شک می کنند.
ب. شدت ها و پیشامدهای ناگوار، باعث می شود که حفظ ایمان و استقامت در راه دین، بسیار دشوار گردد و ایمان افراد در مخاطرات سخت واقع شود(۳). اگر کسی اعتقاد خود را به امام علیه السلام از دست ندهد و یا در مشکلات و سختی ها استقامت داشته و مؤمن باشد، از این امتحان سربلند بیرون می آید.
۱- اثبات الهداه، ج ۳، ص ۴۷۲، ح ۱۵۰
۲- بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۱۳
۳- امامت و مهدویت، ج ۲، ص ۳۵۱ و ۳۵۲
برگرفته از کتاب دوازده گفتار مهدوی
غیبت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، از ناحیه خدا و بر اساس مشیّت، حکمت و اراده او بوده است. خداوند با غیبت حجت خود، اهداف و اغراض زیر را در نظر داشته است که در طی چند پست انرا بیان می کنیم !
در پست قبلی به هدف ازمون و امتحان مردم پرداختیم. اینبار به شرح دو هدف زیر می پردازیم.
اتمام حجّت
با غیبت طولانی ولی الهی، همه گروه ها، افراد، اندیشه ها و نظام ها، امکان حکومت بر مردم و مدیریت جامعه را پیدا کرده و ضعف و ناتوانی خود را در اداره جامعه و رفع مشکلات و گسترش عدالت بروز می دهند. این در حالی است که حکومت و ولایت بر مردم، شایسته و بایسته اولیای الهی – به خصوص دوازده امام معصوم – است و خداوند می خواهد بدین ترتیب با مردم اتمام حجت کند و توجّه و خواست آنان را به حکومت معصومان جلب نماید. امام صادق علیه السلام در این زمینه می فرماید: «ما یکون هذا الامر حتّی لا یبقی صنفٌ من النّاس الا و قد ولّوا علی الناس حتی لا یقول قائلٌ: اِنّا لو وَلَّینا، لَعَدَ لنا؛ ثمّ یقومُ القائم بالحقّ و العدل»؛(۱) «ظهور تحقق نمی یابد تا اینکه گروهی نماند، مگر اینکه بر مردم حکومت کرده باشد تا کسی نگوید: اگر ما حکومت داشتیم؛ عدالت را (می گستراندیم)! آن گاه قائم به حق و عدل قیام می کند».
۱- بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۴۴
تطابق و همسانی با پیامبران
خداوند بنابر مصالحی، انبیای گذشته را برای مدّتی از بین مردم مخفی می کرد؛ پس خواست که این موضوع را درباره حضرت مهدی هم پیاده کند تا آن حضرت، آخرین غیبت را انجام دهد و این سنّت الهی به طور کامل و تمام، به منصّه ظهور رسد. حنان بن سدیر به نقل از پدرش از امام صادق علیه السلام نقل می کند: «قائم ما غیبتی دارد که طولانی می شود»، عرض کردم: «ای فرزند رسول خدا! علّت آن چیست؟ فرمود: «انّ الله عزوجل أبی الاّ ان یجری فیه سنن الانبیاء فی غیباتهم و انّه لابدّ له… من استیفاء مدد غیباتهم: قال الله عز و جل: «لتَرَکبُنَّ طَبقاً عن طبق»؛ اَی سنّنا علی سنن من کان قبلکم»(۲)؛ «خداوند نمی خواهد این امر انجام شود؛ مگر اینکه تمام سنت هایی را که پیامبران در غیبت هایشان داشته اند، در این غیبت قرار دهد… بنابراین باید تمام مدّت، مجموع غیبت های پیامبران، در این غیبت وجود داشته باشد. خداوند می فرماید: «لترکبُنّ طبقاً عن طبق»؛ مقصود این است که سنت های گذشتگان، در مورد شما جاری خواهد شد».
۲- بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۱۴۲؛ اثبات الهداه، ج ۳، ص ۴۸۶، ح ۲۱۲؛ الخرائج، ج ۲، ص ۹۵۵
در پست قبلی به هدف ازمون و امتحان مردم پرداختیم. اینبار به شرح دو هدف زیر می پردازیم.
اتمام حجّت
با غیبت طولانی ولی الهی، همه گروه ها، افراد، اندیشه ها و نظام ها، امکان حکومت بر مردم و مدیریت جامعه را پیدا کرده و ضعف و ناتوانی خود را در اداره جامعه و رفع مشکلات و گسترش عدالت بروز می دهند. این در حالی است که حکومت و ولایت بر مردم، شایسته و بایسته اولیای الهی – به خصوص دوازده امام معصوم – است و خداوند می خواهد بدین ترتیب با مردم اتمام حجت کند و توجّه و خواست آنان را به حکومت معصومان جلب نماید. امام صادق علیه السلام در این زمینه می فرماید: «ما یکون هذا الامر حتّی لا یبقی صنفٌ من النّاس الا و قد ولّوا علی الناس حتی لا یقول قائلٌ: اِنّا لو وَلَّینا، لَعَدَ لنا؛ ثمّ یقومُ القائم بالحقّ و العدل»؛(۱) «ظهور تحقق نمی یابد تا اینکه گروهی نماند، مگر اینکه بر مردم حکومت کرده باشد تا کسی نگوید: اگر ما حکومت داشتیم؛ عدالت را (می گستراندیم)! آن گاه قائم به حق و عدل قیام می کند».
۱- بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۴۴
تطابق و همسانی با پیامبران
خداوند بنابر مصالحی، انبیای گذشته را برای مدّتی از بین مردم مخفی می کرد؛ پس خواست که این موضوع را درباره حضرت مهدی هم پیاده کند تا آن حضرت، آخرین غیبت را انجام دهد و این سنّت الهی به طور کامل و تمام، به منصّه ظهور رسد. حنان بن سدیر به نقل از پدرش از امام صادق علیه السلام نقل می کند: «قائم ما غیبتی دارد که طولانی می شود»، عرض کردم: «ای فرزند رسول خدا! علّت آن چیست؟ فرمود: «انّ الله عزوجل أبی الاّ ان یجری فیه سنن الانبیاء فی غیباتهم و انّه لابدّ له… من استیفاء مدد غیباتهم: قال الله عز و جل: «لتَرَکبُنَّ طَبقاً عن طبق»؛ اَی سنّنا علی سنن من کان قبلکم»(۲)؛ «خداوند نمی خواهد این امر انجام شود؛ مگر اینکه تمام سنت هایی را که پیامبران در غیبت هایشان داشته اند، در این غیبت قرار دهد… بنابراین باید تمام مدّت، مجموع غیبت های پیامبران، در این غیبت وجود داشته باشد. خداوند می فرماید: «لترکبُنّ طبقاً عن طبق»؛ مقصود این است که سنت های گذشتگان، در مورد شما جاری خواهد شد».
۲- بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۱۴۲؛ اثبات الهداه، ج ۳، ص ۴۸۶، ح ۲۱۲؛ الخرائج، ج ۲، ص ۹۵۵
