آیات المهدی
«أَلَمْ تَرَوْا أَنَّاللَّهَ سَخَّرَ لَکُم مَّا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ وَأَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَبَاطِنَةً وَمِنَ النَّاسِ مَن یُجَادِلُ فِی اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَلَا هُدًی وَلَا کِتَابٍ مُّنِیرٍ»: «آیا ندیدید که خداوند آنچه را در آسمانها و آنچه را در زمین است، براى شما مسخّر کرده، و نعمتهاى ظاهرى و باطنى خود را بر شما سرازیر کرده است، اما (بازهم) بعضى از مردم بدون هیچ دانش و هدایتى و بدون هیچ کتاب روشنگرى، دربارهى خداوند به جدال و ستیز مىپردازند!» (لقمان/٢٠)
در این آیه شریفه، خداوند به دو دسته از نعمتهای الهی اشاره مینماید:
1⃣ «نعمتهای ظاهرى»: مانند: سلامتى، روزى، زیبایى و امثال اینها؛
2⃣ «نعمتهای باطنى»: مانند: ایمان، معرفت، حسن خلق، امدادهای غیبى، علم، فطرت، ولایت و..؛
در ادامه آیه نیز به سه منبع معتبر «شناخت» اشاره شده، که مراد از «عِلْم»، «استدلالهای عقلى» و مراد از «هُدًی»، «هدایتهاى فطرى» و مراد از «کِتَابٍ مُّنِیر»، «وحى الهى» است، و سپس به برخی از افراد جاهل اشاره شده که متأسفانه، بدون استناد به هیچ یک از این سه منبع «عقل، فطرت و وحى»، دربارهى خدا سخن گفته و اظهار نظر مىکنند!
مفسرین این آیه را براساس روایات تفسیری اهلبیت (ع) از «آیات المهدی» دانستهاند، چنانچه امام کاظم (ع) درباره این آیه، فرمودند: «نعمت ظاهر، "امام ظاهر"؛ و نعمت باطن، "امام غائب" است»؛ پس از حضرت پرسیدند: مگر در میان ائمه اطهار، کسى غائب میشود؟ امام (ع) فرمودند: «آرى! او دوازدهمینِ ما امامان است که از دیدگان مردم غائب مىشود، اما یاد او از قلوب مؤمنین هرگز غایب نمىگردد...»: «...النعمة الظاهرة، الإمام الظاهر و الباطنة، الإمام الغائب...» (کمالالدین، ج٢، ص٣۶٨)
و اما چند نکته درباره آیه فوقالذکر:
1⃣ خداوند، تمام نعمتهای ظاهری و باطنی خود در آسمان و زمین را برای بهرهگیرى انسان آفریده است! «سَخَّرَ لَکُم»
2⃣ انسان قادر است آنچه را در آسمان و زمین است، به تسخیر خود درآورد: «سَخَّرَ لَکُم»
3⃣ نباید از نعمتهاى باطنى خداوند غفلت کنیم و به آنها بىتوجّه باشیم: «أَلَمْ تَرَوْا...بَاطِنَةً»؛
4⃣ علیرغم گستردگى و فراوانى نعمتها، متأسفانه نعمتهای باطنی از دیده بسیاری پنهان است! و حتی نعمتهای ظاهری نیز برای برخی از انسانها به دلیل غفلت و ناشکری، پنهان هستند و تنها با فقدان چنین نعمتهایی همچون «سلامتی، اجتماعات دینی، زیارت و... ) انسانها از خواب غفلت بیدار میشوند!
5⃣ در جهان بینى الهى، «عقل، فطرت و وحى» منابع معتبر «شناخت» هستند که باید براساس آنها استدلال نمود تا به نعمتهای پنهان دست یابیم: «علمٍ، هدىً، کتابٍ منیر»؛
6⃣ امام غائب، نعمت پنهان است و غائب بودنش نقصی برای نعمت بودنش نیست، چنانچه برای خورشید، پشت ابر بودن، نقصی ایجاد نمیکند و بهرهی فراوان دارد؛ لذا پنهان بودن امام، نباید سبب غفلت ما از این نعمت بزرگ الهی شود!
7⃣ شکر نعمت امام غائب، به معرفت، محبت و اطاعت از اوست!